Καβάφης - Η Σατραπεία

Ποίηση: Κ.Π.Καβάφης
Απαγγελία-οπτικοποίηση: Γιώργος Βουτσάς
Μετάφραση στα αγγλικά : George Barbanis


The Satrapy

What a misfortune, although you are made
for fine and great works
this unjust fate of yours always
denies you encouragement and success;
that base customs should block you;
and pettiness and indifference.
And how terrible the day when you yield
(the day when you give up and yield),
and you leave on foot for Susa,
and you go to the monarch Artaxerxes
who favorably places you in his court,
and offers you satrapies and the like.
And you accept them with despair
these things that you do not want.
Your soul seeks other things, weeps for other things;
the praise of the public and the Sophists,
the hard-won and inestimable Well Done;
the Agora, the Theater, and the Laurels.
How can Artaxerxes give you these,
where will you find these in a satrapy;
and what life can you live without these.

Constantine P. Cavafy (1910)

Η Σατραπεία

Τι συμφορά, ενώ είσαι καμωμένος
για τα ωραία και μεγάλα έργα
η άδικη αυτή σου η τύχη πάντα
ενθάρρυνσι κ' επιτυχία να σε αρνείται·
να σ' εμποδίζουν ευτελείς συνήθειες,
και μικροπρέπειες, κι αδιαφορίες.
Και τι φρικτή η μέρα που ενδίδεις
(η μέρα που αφέθηκες κ' ενδίδεις),
και φεύγεις οδοιπόρος για τα Σούσα,
και πιαίνεις στον μονάρχην Αρταξέρξη
που ευνοϊκά σε βάζει στην αυλή του,
και σε προσφέρει σατραπείες και τέτοια.
Και σύ τα δέχεσαι με απελπισία
αυτά τα πράγματα που δεν τα θέλεις.
Αλλα ζητεί η ψυχή σου, γι' άλλα κλαίει·
τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών,
τα δύσκολα και τ' ανεκτίμητα Εύγε·
την Αγορά, το Θέατρο, και τους Στεφάνους.
Αυτά πού θα στα δώσει ο Αρταξέρξης,
αυτά πού θα τα βρείς στη σατραπεία·
και τι ζωή χωρίς αυτά θα κάμεις.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1910)

Ο αγαπητός Νίκος Πιλάβιος είναι περισσότερο γνωστός ως ο Παραμυθάς, από τις παιδικές εκπομπές του στην ΕΡΤ τη δεκαετία του '80, παρά ως ο μεταφραστής των βιβλίων του Κρισναμούρτι. Στην παρακάτω μικρή συνέντευξη επικεντρωθήκαμε περισσότερο στη δεύτερη ιδιότητά του. Ευχαριστώ θερμά τον Νίκο Πιλάβιο για το χρόνο που διέθεσε ώστε να πραγματοποιηθεί αυτή η συνέντευξη.

Δημήτρης Χανδρόλιας: Έχεις μεταφράσει πολλά βιβλία του Κρισναμούρτι και γνωρίζω ότι αυτόν τον καιρό έχει κυκλοφορήσει το Δράση Σημαίνει Τώρα και ετοιμάζεις και τη μετάφραση του βιβλίου The World Within, και τα δυο βιβλία του Κρισναμούρτι. Πώς ξεκίνησε η σχέση σου με τη μετάφραση και τι ρόλο παίζει στη ζωή σου;

Νίκος Πιλάβιος: Κάποια στιγμή, λίγο καιρό μετά τις συναντήσεις μου με τον Κρισναμούρτι, που μου άλλαξαν τη ζωή, αποφάσισα να βοηθήσω στη γνωριμία της δουλειάς του στον κόσμο. Ξεκίνησα να μεταφράζω με βιβλίο του Κρισναμούρτι και συνεχίζω μόνο με τα βιβλία του. Δεν έχω μεταφράσει τίποτε άλλο πριν και τίποτε άλλο μετά.

Η μετάφραση είναι ένα πολύ ενδιαφέρον κομμάτι της ζωής μου, γιατί με τη μετάφραση, στην προσπάθεια να μεταδώσω αυτό που λέει πίσω από τις λέξεις ο Κρισναμούρτι κι όχι απλώς να κάνω μία λογική και τυπική μετάφραση, βαθαίνω περισσότερο σε όσα λέει απ’ όσο αν το διάβαζα μόνο.

Δ: Πώς γνώρισες τον Κρισναμούρτι;

Ν: Το 1984, η παρουσιάστρια μιας εκπομπής μου στην ΕΡΤ, μου ζήτησε να κάνουμε ένα στοκ εκπομπών γιατί θα έλειπε μια εβδομάδα τον Αύγουστο για να πάει να ακούσει τον Κρισναμούρτι. Ρώτησα ποιος είναι αυτός, μου εξήγησε και μετά βρήκα σπίτι ένα βιβλίο του που το είχε πάρει η γυναίκα μου και το διάβασα. Επιτόπου είπα ότι θέλω να τον ακούσω ζωντανά και πήγαμε στην Αγγλία, στο Μπρόκγουντ Παρκ. Και μετά του έγραψα ένα γράμμα που του έλεγα ότι θα ήθελα να τον δω προσωπικά και –προς μεγάλη έκπληξη όλων με δέχτηκε και μάλιστα με κάλεσε άλλες 5 φορές μέσα στο ‘85 και βρισκόμαστε στην Αγγλία, στην Ελβετία και στις Ινδίες μέχρι που στις αρχές του ‘86 πέθανε.

Δ: Μεταφράζεις μόνος σου τα βιβλία του Κρισναμούρτι;

Ν: Σε ένα μεγάλο βαθμό, ναι. Αλλά κατά καιρούς κάνουν το “πρώτο χέρι”, η γυναίκα μου και δυο τρεις φίλες.

Δ: Πιστεύεις ότι κάποιος χρειάζεται να σπουδάσει τη μετάφραση για να μεταφράζει;

Ν: Νομίζω πως όχι. Προσωπικά δεν σπούδασα. Αν ξέρει κανείς την ξένη γλώσσα και ξέρει να χειρίζεται και την ελληνική, και έχοντας διαβάσει λογοτεχνία, νομίζω πως μπορεί να μεταφράζει.

Δ: Πώς ξεκίνησες την πρώτη σου μετάφραση βιβλίου. Θέλω να πω, πλησίασες κάποιον εκδοτικό οίκο, τους πρότεινες κάτι και αυτοί δέχτηκαν με την πρώτη ή ήταν δυσκολότερο;

N: Πήγα κατ’ ευθείαν στις εκδόσεις Καστανιώτη, που μόνο εκεί έβγαιναν τα βιβλία του Κρισναμούρτι, και πρότεινα να τα μεταφράζω και μάλιστα χωρίς χρήματα, πράγμα που έγινε αμέσως δεκτό.

Δ: Αξίζει τον κόπο η μετάφραση του Κρισναμούρτι είναι αξιόλογα τα κείμενα του όμως αυτός ο κόπος και ο χρόνος που αφιερώνει ο μεταφραστής δεν είναι σωστό να αμείβονται; Συνεχίζεις και τώρα αφιλοκερδώς αυτές τις μεταφράσεις;

Ν: Ναι. Δεν θα μπορούσα ποτέ να βγάλω λεφτά από τον Κρισναμούρτι. Είμαι και υπεύθυνος της Βιβλιοθήκης Κρισναμούρτι, που είναι ένα μη κερδοσκοπικό Σωματείο και ξέρω ότι οι πωλήσεις των βιβλίων του δεν είναι κάτι ιδιαίτερα κερδοφόρο για τον εκδοτικό οίκο που τα βγάζει.

Δ: Θα ήθελες να μου πεις λίγα λόγια για τη Βιβλιοθήκη Κρισναμούρτι; Μπορεί κάποιος να συνεισφέρει στη Βιβλιοθήκη μεταφράζοντας εθελοντικά κείμενα του Κρισναμούρτι;

Ν: Η Βιβλιοθήκη Κρισναμούρτι, είναι ένα μη κερδοσκοπικό Σωματείο που ιδρύθηκε πριν 30 χρόνια ακριβώς, τα κλείνει φέτος τον Οκτώβριο, με σκοπό την ενημέρωση για το έργο του και την παροχή πληροφοριών γι’ αυτόν σε όσους θα τις ζητούσαν. Η Βιβλιοθήκη, διαθέτει όλο το έργο του Κρισναμούρτι σε βίντεο και βιβλία, αλλά δεν πουλάει ούτε δανείζει, παρά μόνο τα διαθέτει σε όποιον θα ήθελε να τα μελετήσει στο χώρο της. Σήμερα, έχει προστεθεί και ένα άλλο αντικείμενο που δεν υπήρχε πριν 30 χρόνια, το ίντερνετ. Έτσι φροντίζει για την ύπαρξη ενός αποκλειστικού σάιτ και μιας σελίδας στο φέισμπουκ. Το θέμα της μετάφρασης είναι καλυμμένο.

Δ: Τι θα συμβούλευες σε ένα νέο μεταφραστή/μεταφράστρια;

Ν: Όταν μεταφράζει να νοιάζεται πιο πολύ για την αίσθηση που θέλει να δώσει ο συγγραφέας με την κάθε λέξη, κι όχι μόνο με τη τυπική ερμηνεία της.

Δ: Με τι άλλο ασχολείσαι αυτόν τον καιρό;

N: Γράφω τα βιβλία του Παραμυθά και κρατάω κι ένα μπλογκ στο ίντερνετ και κάποιες σελίδες στο φέισμπουκ. 
 

Παραπομπές:

Η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας

του Δημήτρη Χανδρόλια
 
Η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας για τους περισσότερους, ειδικά για εμάς που είμαστε άνω των 25 χρονών, είναι ένα άπιαστο όνειρο. Θα θέλαμε να μπορούμε να μιλάμε μια ξένη γλώσσα -μας αρέσει η ιδέα- αλλά λόγω έλλειψης χρόνου, χρημάτων ή διάθεσης δεν το κάνουμε. Επιπλέον, επικρατεί μια περίεργη νοοτροπία στην εκμάθηση των ξένων γλωσσών αλλά και της μάθησης γενικότερα: Κρίνουμε πολύ βιαστικά εάν είμαστε ή δεν είμαστε καλοί σε κάτι. Αποφασίζουμε από την πρώτη μας κιόλας επαφή με αυτό που θέλουμε να μάθουμε, εάν μπορούμε ή δεν μπορούμε να το μάθουμε.
 
Στην περίπτωση της ξένης γλώσσας, εάν δούμε ότι στα πρώτα μαθήματα δεν τα πολυκαταφέρνουμε, παραιτούμαστε. Έχουμε αποφασίσει -ή άλλοι έχουν αποφασίσει για εμάς- ότι δεν έχουμε κλίση στις ξένες γλώσσες και έτσι χάνουμε κάθε κίνητρο για να μάθουμε. «Αφού δυσκολεύομαι να μάθω αγγλικά, ε τότε μάλλον δεν το 'χω ρε Δημήτρη», μου έλεγε ένας γνωστός μου πρόσφατα.  

Αλήθεια, πόσα μωρά έχετε δει, λίγο μετά τη γέννα τους, να περπατάνε αμέσως; Κανένα! Χρειάζονται χρόνο. Στην αρχή μπουσουλάνε, μετά προσπαθούν να σταθούν στα δυο τους πόδια και έπειτα προσπαθούν να περπατήσουν. Σκουντουφλάνε, παραπατάνε, πέφτουν και ξανασηκώνονται. Ξανά και ξανά. Δεν βλέπουμε κάτι το παράξενο σ' αυτή την κατάσταση. Ούτε πιστεύουμε ότι δεν έχει κλίση στο περπάτημα το παιδί. 

Παρόμοια είναι τα πράγματα και στην εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας. Επομένως, γιατί απαιτούμε απ' τον εαυτό μας να μαθαίνει κάτι πολύ γρήγορα; Γιατί φοβόμαστε να κάνουμε λάθη, να παραπατάμε; Χρειάζεται χρόνος, προσπάθεια κι επιμονή για να μάθουμε κάτι, ακόμη κι όταν υπάρχει ταλέντο. Και το σημαντικότερο: Πρέπει να έχουμε επιλέξει ελεύθερα να μάθουμε κάτι.

Ξένες γλώσσες και ίντερνετ

του Δημήτρη Χανδρόλια

Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος για να μάθεις ιταλικά; Πρέπει να ζήσεις για ένα ικανοποιητικό διάστημα στην Ιταλία, λένε πολλοί. H ζωή είναι ωραία στην όμορφη γειτονική χώρα, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα μάθεις να μιλάς πολύ καλά τη γλώσσα της ζώντας εκεί (βλέπε Language learning: Myths and facts). Είναι χρήσιμο αλλά δεν είναι απαραίτητο να ζείς στην Ιταλία για να μάθεις καλά ιταλικά. 

Γενικότερα, νομίζω ότι για να μάθεις μια οποιαδήποτε ξένη γλώσσα είναι σημαντικό -εφόσον έχεις ισχυρό κίνητρο- να δημιουργήσεις ένα γλωσσικό μικροπεριβάλλον γύρω σου στο οποίο θα εκτίθεσαι καθημερινά, μια ποικιλία γλωσσικών ερεθισμάτων που θα σε βοηθήσουν να βυθιστείς σταδιακά στη νοοτροπία και στον πολιτισμό μιας χώρας. Κι εδώ είναι που έρχεται το ίντερνετ. Ο Παγκόσμιος Ιστός βοηθάει εξαιρετικά στη σύνθεση και στον εμπλουτισμό αυτού του γλωσσικού μικροπεριβάλλοντος. 

Μερικές ιδέες: 
  • Ξεκινήστε με βιντεάκια από το Youtube. Για παράδειγμα, δείτε το βιντεάκι Italian Lessons 101 για τα ιταλικά. Υπάρχουν πολλά τέτοια βιντεάκια στο ίντερνετ που έχουν φτιαχτεί με περίσσιο μεράκι. Ψάξτε και θα βρείτε.
  • Συνεχίστε με ιστοσελίδες που είναι αφιερωμένες στην εκμάθηση μιας γλώσσας. Η ιστοσελίδα englishclub.com είναι μια εξαιρετική σελίδα για να μάθετε αγγλικά. Υπάρχουν παρόμοιες ιστοσελίδες και για άλλες γλώσσες.
  • Διαβάστε εφημερίδες ή κείμενα και βιβλία που σας ενδιαφέρουν. Οι εφημερίδες παγκοσμίως στρέφονται πλέον όλο και περισσότερο προς το ίντερνετ. Εύκολα θα βρείτε άρθρα του διεθνή τύπου στη γλώσσα που σας ενδιαφέρει. Επίσης, αξίζει να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα scribd.com. Εκεί, θα βρείτε περιοδικά και βιβλία σε πολλές γλώσσες.
  • Παρακολουθείστε web TV ή ακούστε ραδιοφωνικούς σταθμούς στη γλώσσα που θέλετε να μάθετε. Τα περισσότερα κανάλια της τηλεόρασης των πιο πολλών χωρών (όπως αυτό) και σχεδόν όλοι οι ραδιοφωνικοί σταθμοί μεταδίδουν το πρόγραμμά τους και στο ίντερνετ.

In this five-part series, Stephen Fry explores language in all its amazing complexity, variety and ingenuity. In his own distinctive way, he comes to understand how we learn it, write it, sometimes lose it, why it defines us to the very core of our being and can make us laugh, cry, tear our hair out and simply inspire us.

A lecture explaining why using our imaginations, and providing for others to use theirs, is an obligation for all citizens
Source: The Guardian
Neil Gaiman
'We have an obligation to imagine' … Neil Gaiman gives The Reading Agency annual lecture on the future of reading and libraries. Photograph: Robin Mayes
It's important for people to tell you what side they are on and why, and whether they might be biased. A declaration of members' interests, of a sort. So, I am going to be talking to you about reading. I'm going to tell you that libraries are important. I'm going to suggest that reading fiction, that reading for pleasure, is one of the most important things one can do. I'm going to make an impassioned plea for people to understand what libraries and librarians are, and to preserve both of these things.

Το Πρωινό Τμήμα

είναι ένα φιλομαθές ιστολόγιο που αγαπά τη μετάφραση, τη λογοτεχνία και τον ελληνικό πολιτισμό.